معرفی کتاب «مأموریت در ایران: خاطرات سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران»

کتاب «مأموریت در ایران: خاطرات سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران» به مناسبت ایام الله دهه ی فجر و 22 بهمن، روز پیروزی انقلاب اسلامی ایران معرفی شد.

مأموریت در ایران: خاطرات سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران
 پدیدآور: ویلیام هیلی سولیوان
مترجم: ابراهیم مشفقی فر
ناشر: مرکز اسناد انقلاب اسلامی

کتاب مأموریت در ایران: خاطرات سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران، نوشته ویلیام هیلی سولیوان است و با ترجمه ابراهیم مشفقی‌فر در انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

در میان منابع مطالعاتی و تحقیقاتی انقلاب اسلامی ایران، کتب خاطرات که توسط بازیگران و ناظران این واقعه‌ی مهم تاریخ معاصر ایران نوشته شده اهمیت ویژه‌ای دارند. این آثار زوایای پنهان تاریخ ایران عصر پهلوی دوم به ویژه واپسین سال‌های آن را تا حدود زیادی روشن کرده است.

یکی از این آثار ارزشمند کتاب «ماموریت در ایران» است. کتاب مأموریت در ایران: خاطرات سولیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران با توجه به ویژگی‌ها، موقعیت و نقش نویسنده آن در تحولات انقلاب ایران و نوع اطلاعات موجود در کتاب از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنین نویسنده نگاه تحلیلی و گاه انتقادی به برخی مسائل این دوره به ویژه برنامه‌های اقتصادی و فرهنگی حکومت پهلوی دوم دارد. با وجود نقاط قوت کتاب، ضعف ها و آسیب‌های آن نیز قابل انکار نیست که برخی از آن‌ها آسیب‌هایی است که به طور عام بر خاطره­‌نویسی عارض است و این کتاب نیز از آن مصون نیست.

خاطرات سولیوان، هرچند برخی ضعف‌ها و کاستی‌هایی دارد که مترجم به برخی از آن‌ها در پیشگفتار اشاره کرده است، ولی تا حدودی پشت پرده سیاست آمریکا در ایران را به نمایش می‌گذارد و ضمن بیان شیوه تعاملات فی مابین دو کشور، آخرین تلاش های دولت آمریکا و ناکامی آن را در جلوگیری از فروپاشی رژیم پهلوی بازگو می‌کند.

پست سفارت آمریکا در تهران از آذر ماه ۱۳۵۴ مصادف با دسامبر ۱۹۷۶ که ریچارد هلمز از سمت سفارت آمریکا در ایران استعفا کرده، خالی مانده بود و به همین جهت دولت کارتر عجله داشت سفیر جدیدی جایگزین شود. سولیوان در این هنگام فرصت نداشت که از تعطیلی و استراحت قبل از عزیمت به این مأموریت استفاده کند. وی روز ۲۰ فروردین ۱۳۵۶ خورشیدی به عنوان سفیر آمریکا در ایران تعیین شد و در روز ۱۸ خرداد در شرایطی که محمدرضا پهلوی در سرمایه گذاری مالی خود برای کمک به پیروزی مجدد جمهوری خواهان آمریکا شکست خورده بود، وارد تهران شد و در ۲۴ خرداد ۱۳۵۶ به عنوان سفیر جدید آمریکا در تهران، استوارنامه خود را به شاه تقدیم کرد.

وی هنگام ورود به تهران ۵۶ ساله بود. در این موقع سفارت آمریکا در تهران فعالیت وسیع و پردامنه‌ای داشت. تعداد کارکنان سفارت به اضافه مأمورینی که در قسمت نظامی کار می‌کردند بالغ بر دو هزار نفر بود که با اعضای خانواده‌هایشان به پنج هزار نفر می‌رسیدند. هنگام ورود سولیوان به تهران بیش از ۳۵ هزار آمریکایی در ایران سرگرم کار بودند.