معرفی کتاب

کتاب «نسیم گره گشا نوشته جعفر صالحان» به مناسبت روز بزرگداشت حافظ معرفی شد.

«نسیم گره‌گشا»
پدیدآور:‌ جعفر صالحان
ناشر: تراث
تعداد صفحات: ۸۰۸

رهبر معظّم انقلاب در دیدار اخیر خود در نمایشگاه کتاب در گفت‌وگو با ناشری که کتابی در باب جلال‌الدین بلخی (مولوی) منتشر کرده بود، ضمن اشاره به آن کتاب چنین بیان می‌دارند: «مولوی‌ای که حالا دارند معرفی می‌کنند، با آن مولوی صاحب مثنوی خیلی فرق دارد...» این وضعیت اگر در خصوص خواجه شمس‌الدین حافظ شیرازی شدیدتر نباشد، کمتر نیست. به همین جهت است که شهید مطهری در کتاب عرفان حافظ، به شکل مفصل، مبتنی بر تاریخ و خود دیوان حافظ، در صدد اثبات این مطلب بر می‌آید که حافظ از عرفای بزرگ شیعه است. خود رهبر معظّم انقلاب، درباره‌ی شخصیت حافظ چنین بیان می‌دارند: «بنده جهان‌بینی حافظ را جهان‌بینی عرفانی می‌دانم. بلاشک حافظ یک عارف است.»

بزرگانی چون امام خمینی و علامه طباطبایی، درباره‌ی عظمت و جلالت شخصیت عارف و موحّد کبیر کم‌نظیر معاصر آیت‌الله میرزا جواد آقا ملکی تبریزی چنین عباراتی به کار می‌برند: شیخ جلیل‌القدر، عارف بالله؛ پیشوای طایفه، حجت حق، آیت‌الله؛ بزرگ‌مردی که بلندای زیاد شخصیت او با هیچ مقیاسی قابل اندازه‌گیری نیست. آن وقت چنین شخصیتی که این چنین مرحوم امام و علامه طباطبایی از ایشان باعظمت یاد می‌کند، در قنوت نمازهای نافله‌ی خود، گاه اشعار حافظ شیرازی را می‌خواندند؛ اشعاری نظیر: زان پیش‌تر که عالم فانی شود خراب - ما را ز جام باده‌ی گلگون خراب کن.

این کتاب ارزشمند و ذی‌قیمت، گزیده‌ای از بیانات علامه طباطبایی است در باب برخی ابیات و اشعار حافظ شیرازی که در جلسات خصوصی بیان می‌شده و فقیه و عارف گران‌قدر آیت‌الله شیخ علی پهلوانی آن‌ها را ثبت می‌کردند. مؤلف اثر، استاد جعفر صالحان نیز این بیانات را گزینش کرده و با دسته‌بندی و عنوان‌دهی به شکل یک کتاب با مضامین عرفان ناب شیعی در اختیار تشنگان کوی دوست قرار داده‌اند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

ای ره‌پوی طریق قرب الهی! تو باید بدانی که انجام هر طاعت و عبادتی به توفیق الهی می‌باشد و حضرت جانان در کتب آسمانی‌اش بندگانش را به چنین حقیقتی توجه داده و فرموده: اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود، احدی از شما هرگز پاک و پاکیزه نمی‌گردید و تزکیه پیدا نمی‌کرد؛ «لَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَر َحْمَتُهُ مَا زَکَی مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ أَبَدًا (نور:۲۱)»

و از شاه جهان، حضرت علی علیه‌السلام نقل شده که فرمود: هر کس به عمل خود ببالد، اجر و پاداش خود را از بین برده است؛ (مَنْ أَعْجَبَ بِعَمَلِهِ أَحْبَطَ أَجْرَهُ) نیز فرموده: کسی که نزد خویش بزرگ باشد، در پیشگاه الهی حقیر و کوچک است، (مَن کانَ عِندَ نَفسِهِ عَظیماً کانَ عِندَ اللّهِ حَقیراً).

پس مبادا به طاعات و عبادات قشری و ظاهری و سیروسلوک خود ببالی و به رذیله‌ی عُجب مبتلا گردی و به دام فخرفروشی بیافتی، چرا که وقتی باد استغنا و بی‌نیازی خداوند بوزد، خرمنی از طاعات و عبادات در پیشگاه حضرت دوست بردن، ارزش نیم‌دانه جو نباشد، خصوصاً اگر نتیجه را از عمل خویش طلب نمایی، نه از فضل حضرت محبوب.

به هوش باش که هنگام بادِ استغنا/ هزار خرمن طاعت، به نیم‌جو ننهند (ص ۳۶۸)